Minca này, trong lúc Stepca vẫn ngủ, chị em mình xoay chân anh ấy về phía ngược lại đi. Nếu không thì anh ấy còn dẫn mình đến chỗ khỉ ho cò gáy nào chưa biết chừng.
Dạo mới lên sáu, tôi chưa hề biết quả đất có hình cầu. Nhưng rồi anh Stepca, con trai của bà chủ có ngôi nhà nghỉ ở ngoại ô mà gia đình tôi đang thuê, đã giảng giải cho tôi hiểu về điều đó. Anh ấy bảo:
- Quả đất là một cái vòng tròn. Nếu ta cứ tiến thẳng về phía trước mặt mãi mãi thì sẽ đi hết một vòng xung quanh quả đất, rồi sau đó thế nào cũng quay về chỗ xuất phát ban đầu.
Thấy tôi tỏ vẻ không tin, anh ấy cốc một cái vào đầu tôi và nói:
- Bao giờ đi chu du vòng quanh thế giới, tao chỉ cho mỗi chị Liôla của mày đi thôi, còn mày thì nghỉ khoẻ. Đi chu du thiên hạ với những thằng ngốc như mày thì còn thú vị nỗi gì.
Vì rất muốn đi chu du thiên hạ nên tôi liền tặng anh ấy con dao nhíp của mình.
Stepca rất thích con dao nên đồng ý cho tôi cùng đi du lịch vòng quanh trái đất. Stepca triệu tập một cuộc hội nghị mở rộng tại vườn rau nhà mình. Anh ấy bảo tôi và chị Liôla:
- Ngày mai, khi bố mẹ chúng mày về thành phố và mẹ tao ra sông giặt giũ thì chúng ta sẽ thực hiện kế hoạch đã bàn. Chúng ta sẽ tiến thẳng về phía trước, xuyên qua rừng núi và sa mạc, và sẽ đi mãi cho đến khi trở về đây, cho dù phải đi suốt một năm đi chăng nữa.
Chị Liôla hỏi:
- Thế nếu mình gặp bọn da đỏ thì sao hở anh Stepca?
- Nếu gặp bọn da đỏ thì ta sẽ bắt tất cả bộ lạc của chúng về làm nô lệ, – Stepca đáp.
- Ngộ nhỡ có thằng nào không thích làm nô lệ thì mình sẽ làm thế nào? – tôi rụt rè hỏi.
- Đứa nào không thích làm nô lệ thì... mình sẽ không thèm bắt nó chứ sao!
Liôla nói:
- Em sẽ lấy ở ống tiền tiết kiệm ba rúp, chắc ba rúp là đủ tiêu rồi, phải không anh?
Stepca đáp:
- Tất nhiên, vì chúng ta chỉ cần mua hạt hướng dương và bánh kẹo mà thôi. Dọc đường chúng ta sẽ săn những con thú nhỏ lấy thịt nướng lên mà ăn chứ.
Stepca chạy vào nhà kho và đem ra một cái túi to tướng vốn dùng để đựng bột mì. Chúng tôi liền xếp vào đó đủ mọi thứ cần thiết cho một chuyến đi xa. Đầu tiên chúng tôi bỏ vào túi một ít bánh mì, đường kính và một miếng mỡ lợn muối, sau đó nhét tiếp mấy cái đĩa, mấy cái cốc cùng với dao, dĩa ăn. Sau một hồi cân nhắc, chúng tôi còn cho thêm mấy chiếc 乃út chì màu, cái đèn pin, một chiếc chậu sành rửa tay và một chiếc thấu kính để khi cần thì nhóm lửa bằng ánh sáng mặt trời. Cuối cùng, chúng tôi ấn vào túi hai cái chăn và một cái gối lấy ở đi văng.
Ngoài những thứ trên, tôi còn làm thêm ba cái súng cao su, ba cái cần câu và ba cái vợt để bắt những con bướm nhiệt đới.
Ngày hôm sau, khi bố mẹ chúng tôi đã về thành phố, còn mẹ anh Stepca ra giặt giũ ngoài sông, ba chúng tôi lập tức từ giã làng Peski để lên đường ra đi. Chúng tôi đi theo con đường nhỏ xuyên qua rừng.
Con chó Tudich của anh Stepca tung tăng đi trước dẫn đường. Tiếp theo là Stepca với cái túi to tướng đội trên đầu. Tiếp đến là chị Liôla vừa đi vừa thỉnh thoảng nhảy dây. Tôi đi sau rốt, hai tay ôm đống súng cao su, cần câu và vợt bắt bướm.
Cả đoàn đi như thế được khoảng một giờ đồng hồ. Cuối cùng Stepca nói:
- Cái bịch quái quỷ này nặng khi*p thật. Một mình tao không thể vác nó mãi được đâu. Thôi, bây giờ mỗi đứa phải lần lượt vác một đoạn.
Chị Liôla liền vác bọc đồ đi tiếp, nhưng chẳng bao lâu chị ấy kiệt sức không thể vác tiếp được nữa. Chị ấy liền quẳng bọc đồ xuống đất và nói:
- Thôi để thằng Minca vác một đoạn.
Khi họ đặt bọc đồ lên vai tôi, tôi suýt kêu lên vì ngạc nhiên: không ngờ nó lại nặng đến thế! Tuy nhiên, tôi còn ngạc nhiên hơn khi phải vác nó đi tiếp. Cái bọc nặng làm cho lưng tôi còng gập xuống, người tôi nghiêng bên nọ ngả bên kia, chẳng khác nào chiếc quả lắc đồng hồ. Đi được chừng mươi bước thì cả tôi cùng bọc đồ cùng rơi tòm xuống rãnh.
Cái cách tôi ngã cũng rất khác thường. Đầu tiên, bọc hàng rơi xuống rãnh, rồi đến lượt tôi ngã lăn theo và nằm đè lên tất cả đống đồ đạc lỉnh kỉnh ấy. Tôi vốn nhẹ cân, vậy mà không hiểu bằng cách nào mà tôi đã làm vỡ tan tành tất cả cốc chén bát đĩa và cả chiếc chậu sành.
Chị Liôla và Stepca cười nôn cả ruột khi thấy tôi giãy giụa, loay hoay dưới rãnh, vì thế dù tại tôi mà cả đoàn thiệt hại nặng nề nhưng tôi không bị mắng một câu nào. Stepca huýt sáo gọi con Tudich lại gần, định dạy nó cõng hành lý, nhưng ý định đó không thực hiện được vì con chó rất chậm hiểu. Vả lại, chính chúng tôi cũng chẳng biết dạy dỗ nó như thế nào.
Lợi dụng khi chúng tôi đang bàn cãi, con Tudich gặm thủng cái bao và chỉ trong nháy mắt nó đã xực mất miếng mỡ muối. Stepca liền bảo tất cả ba đứa cùng khiêng chung bọc đồ. Khiêng như vậy rất khó đi nhưng chúng tôi cũng đi được chừng hai tiếng đồng hồ nữa. Cuối cùng chúng tôi đã đi hết cả khu rừng và ra một bãi cỏ rộng.
Stepca quyết định nghỉ giải lao. Anh ấy bảo:
- Mỗi lần nghỉ chân hay ngủ qua đêm, tao sẽ duỗi chân về hướng mình phải đi. Các vị du khách trứ danh đều làm như thế cả, nhờ vậy mà họ không bị lạc đường.
Stepca ngồi bệt xuống bãi cỏ, chân duỗi về phía trước.
Chúng tôi mở bọc hành lý và bắt đầu ăn bánh mì rắc đường.
Đột nhiên có một đàn ong không hiểu từ đâu bay đến lượn vù vù trên đầu chúng tôi. Có một con chắc muốn nếm thử phần đường của tôi nên đã châm cho tôi một phát đau điếng vào má. Má tôi lập tức sưng phồng lên như chiếc bánh rán. Theo lời khuyên của Stepca, tôi liền đắp đất ướt, rêu và lá cây lên chỗ đau.
Trước khi lên đường đi tiếp, Stepca lôi gần hết các thứ trong bao quẳng ra ngoài, vì vậy hầu như chúng tôi chỉ đi tay không.
Tôi đi sau cùng, vừa đi vừa rên ư ử. Má tôi bỏng rát lên và đau không chịu nổi. Chị Liôla cũng chẳng thiết tha gì chuyện đi du lịch nữa. Chị ấy liên tục thở dài và mơ ước trở về nhà và nói rằng ở nhà cũng có nhiều điều thú vị. Thế nhưng Stepca cấm chúng tôi không được nghĩ đến chuyện đó. Anh ấy bảo:
- Đứa nào đòi về nhà tao sẽ trói vào cây cho kiến ăn thịt.
Chúng tôi tiếp tục lê bước trong tâm trạng não nề. Chỉ mỗi con Tudich là vẫn cảm thấy vui vẻ. Nó vểnh đuôi lên, chạy đuổi theo đám chim chóc và sủa ăng ẳng làm cho chuyến du lịch của chúng tôi thêm ầm ĩ.
Trời tối dần. Stepca ném cái bao đựng đồ xuống đất. Chúng tôi quyết định dừng lại ngủ qua đêm.
Cả bọn đi vơ củi để nhóm lửa. Stepca lục trong bao lấy ra cái thấu kính để lấy lửa nhưng mặt trời đã lặn mất, chẳng còn ánh nắng nữa. Anh ấy xịu mặt, còn chúng tôi cũng thấy buồn thiu.
Và thế là ăn tối xong, chúng tôi đành phải ngồi trong bóng tối.
Stepca trịnh trọng duỗi chân về phía trước và bảo rằng phải làm thế để sáng mai không quên hướng đi. Stepca lập tức ngáy khò khò. Tôi và chị Liôla mãi vẫn không ngủ được. Chúng tôi sợ bóng tối và tiếng động của cây cối trong rừng. Trông thấy cành cây khô ở trên đầu, chị Liôla ngỡ là rắn liền hét lên hoảng sợ. Một quả thông rụng ngay bên cạnh làm tôi sợ hãi đến nỗi lăn tròn trên mặt đất như quả bóng.
Cuối cùng, chúng tôi cũng thiu thiu chợp mắt.
Tôi mở choàng mắt khi bị chị Liôla lay vai. Mới sáng tinh sương, mặt trời vẫn chưa mọc.
Chị Liôla thì thầm bảo tôi:
- Minca này, trong lúc Stepca vẫn ngủ, chị em mình xoay chân anh ấy về phía ngược lại đi. Nếu không thì anh ấy còn dẫn mình đến chỗ khỉ ho cò gáy nào chưa biết chừng.
Chúng tôi đưa mắt nhìn Stepca. Anh chàng vẫn ngủ khì khì với nụ cười rạng rỡ trên môi.
Hai chị em chúng tôi tóm lấy chân Stepca và trong chớp mắt đã xoay sang phía đối diện, làm cho đầu anh ấy vẽ một cung tròn trên mặt đất. Thế mà Stepca vẫn không hề tỉnh dậy. Anh ấy chỉ ՐêՈ Րỉ, phẩy tay và ú ớ: "Ê, lại đây..." Có khi Stepca mơ thấy bọn da đỏ và gọi chúng tôi giúp sức cũng nên.
Chúng tôi ngồi chờ Stepca tỉnh dậy.
Khi tia mặt trời đầu tiên xuất hiện, Stepca thức giấc, ngó chân mình rồi nói:
- Giá như hôm qua tao cứ bạ đâu nằm đấy thì có ૮ɦếƭ người không: chúng ta sẽ chẳng biết đằng nào mà lần. May nhờ đôi chân của tao mà bây giờ chúng ta mới biết chắc chắn là phải đi về hướng nào.
Nói rồi Stepca khoát tay chỉ về hướng mà từ đó hôm qua chúng tôi đã ra đi.
Chúng tôi chén bánh mì xong thì lên đường. Con đường quen thuộc quá. Stepca cứ há hốc mồm vì ngạc nhiên. Tuy vậy anh ấy vẫn lên giọng giảng giải:
- Du lịch vòng quanh thế giới khác với những chuyến chu du thiên hạ khác ở chỗ là cảnh vật luôn luôn lặp lại, bởi vì quả đất tròn.
Có tiếng bánh xe lăn cót két đằng sau lưng: một bác nông dân đang đánh một chiếc xe ngựa đi tới.
Stepca nói:
- Để tăng tốc độ cho cuộc du lịch vòng quanh thế giới, chúng mình phải đi tiếp trên cỗ xe kia.
Chúng tôi xin đi nhờ xe. Bác xà ích tốt bụng dừng xe cho chúng tôi leo lên. Xe chúng tôi đi rất nhanh. Khoảng một giờ đồng hồ trôi qua. Bỗng phía trước mặt đã thấy làng Peski hiện ra.
Stepca há hốc mồm vì ngạc nhiên:
- Xóm trước mặt sao trông giống làng Peski thế không biết. Ấy là vì đôi khi, trong các cuộc du lịch vòng quanh thế giới, những chuyện tương tự vẫn thường xảy ra.
Càng đến gần bến tàu thuỷ, Stepca càng thấy ngạc nhiên hơn.
Chúng tôi xuống xe. Không còn nghi ngờ gì nữa, đây là bến tàu thuỷ làng tôi, và tàu thuỷ cũng vừa cập bến.
Stepca lẩm bẩm:
- Chẳng nhẽ chúng ta đã đi hết một vòng xung quanh quả đất rồi hay sao?
Tôi và Liôla cùng phì một cái rồi phá lên cười.
Vừa lúc ấy chúng tôi nhìn thấy bố mẹ và bà - họ vừa mới ở trên tàu thuỷ bước xuống. Bên cạnh họ là cô ✓ú nuôi của chúng tôi đang vừa khóc vừa nói gì đó. Chúng tôi chạy ào đến chỗ bố mẹ.
Thấy chúng tôi, bố mẹ cười sung sướng. Cô ✓ú nuôi nói:
- Lạy Chúa, các cháu đấy à? Thế mà hôm qua cô cứ tưởng các cháu bị ૮ɦếƭ đuối rồi.
Chị Liôla đáp:
- Nếu chúng cháu mà ૮ɦếƭ đuối thì làm sao mà đi chu du vòng quanh thế giới được?
Mẹ kêu lên:
- Trời ơi, tôi vừa nghe điều gì thế này? Phải đánh cho bọn này một trận mới được.
Bố tôi can:
- Thôi, may mà mọi chuyện kết thúc tốt đẹp rồi.
Bà tôi bẻ một cái que và nói:
- Theo bà thì vẫn cứ phải quật cho chúng một trận. Mẹ nó cho thằng Minca mấy roi, còn con Liôla thì để đấy cho bà.
Bố nói:
- Đánh đập không phải là phương pháp giáo dục tốt. Chẳng cần đánh thì cả hai đứa cũng đã hiểu là chúng vừa làm một việc ngu ngốc rồi.
Mẹ tôi thở dài và nói:
- Các con tôi dốt quá đi mất. Ai lại đi du lịch vòng quanh thế giới khi chưa thuộc bảng cửu chương và chưa học địa lý bao giờ!
Chúng tôi về nhà. Cả nhà ngồi ăn trưa. Bố mẹ cười phá lên khi nghe hai chị em tôi kể lại cuộc phiêu lưu của mình.
Còn anh Stepca thì bị mẹ anh ấy nhốt vào nhà tắm. Vị du khách trứ danh của chúng tôi phải ngồi trong đó suốt một ngày đêm.
Hôm sau, mẹ Stepca thả anh ấy ra. Chúng tôi lại đi chơi với nhau như không có việc gì xảy ra cả.
Có lẽ phải nói thêm vài lời về con Tudich.
Tudich ta đuổi theo xe ngựa một tiếng đồng hồ liền nên mệt lử cả người. Về đến nơi, nó chui vào nhà kho và ngủ một mạch đến chiều. Tỉnh dậy, nó ăn xong lại ngủ tiếp, và chẳng ai biết được trong giấc ngủ dài triền miên ấy nó đã mơ thấy những gì.
Về phần tôi, tôi mơ thấy một con hổ lớn, và tôi đã bắn nó ૮ɦếƭ tươi.
Mikhail Zoshchenko
Nguyễn Thị Kim Hiền dịch
