Đối với tôi conbò lớn nhất mà tôi từng có khi lấy chồng và sinh con tên là “người mẹ bận rộn/hội chứng hy sinh”, khi tôi có cảm giác mình chẳng bao giờ có thời gian cho bảnthân. Tôi không thể tập thể dục vì không rảnh, không thể đọc sách hoặc theo đuổinhững sở thích cá nhân vì tôi luôn phải để mắt đến lũ trẻ. Tôi đang đấu tranh vớisự biện bạch này. Tôi đã học cách giành ưu tiên thời gian của mình để có thể vừachăm lo cho gia đình vừa có thời gian cho bản thân. Chẳng hạn bây giờ tôi có thểtập thể dục hoặc đạp xe vào buổi sáng. Tôi biết thay đổi này chẳng đáng kể gì,nhưng nó làm tôi cảm thấy tốt hơn rất nhiều ở thế chủ động.
- Sarah, Irvina, California
Hãy bắt đầu vớisự thật hiển nhiên sau: những niềm tin sai lầm và những lời biện bạch của chúngta không tồn tại trong cuộc sống thực; nó chỉ tồn tại trong đầu chúng ta. Mặcdù chúng có vẻ thật, chính xác và thực tế, chúng vẫn không phải là những tìnhhuống có thật (“khó khăn của tôi là do nền kinh tế hiện nay”) giới hạn thể chất(“khó khăn của tôi là do tôi không đủ chiều cao”), hay do người khác (“khó khăncủa tôi là vợ/ chồng tôi không ủng hộ tôi”). Đây là những niềm tin mà chúng talưu trữ trong não bộ. Tuy nhiên, niềm tin không phải là sự kiện thực tế. Thậmchí cả khi có nhiều người cùng tin rằng một việc gì đó bất khả thi, điều đócũng không làm cho nó trở thành sự thật. Hãy cẩn thận đừng nhầm lẫn giữa niềm tín vàhiện thực.
Hãy xét ba phạmtrù sau đây - hoàn cảnh, giới hạn thể chất, và con người - thật cặn kẽ và xemthử vì sao niềm tin không bao giờ thật sự đúng hay sai, mà chỉ là sự áp đặt vàhạn chế.
Thành Công TrongNghịch Cảnh
Chúng ta thườngcho rằng sở dĩ mình không thành công và thường xuyên thất bại là vì chúng ta gặpphải những điều kiện hoặc hoàn cảnh không thuận lợi vượt quá khả năng của bảnthân. Những thảm họa do thiên nhiên, sự xáo trộn của tình hình xã hội và kinh tế,nghịch cảnh của mỗi cá nhân đều có cơ hội phát triển thành những con bò mập mạp.
Nhiều người rấtquen thuộc với những tuyệt tác của George Frederick Handel - nhà soạn nhạc lỗi lạc của mọi thờiđại. Nhưng nếu đã nghe chuyện về cuộc đời của ông, chắc chắn lần sau nghe lạinhững tác phẩm đó, bạn sẽ có cảm nhận khác hẳn.
Từ khi còn nhỏ,mặc dù Handel khôngnhận được lời động viên nào trong lĩnh vực âm nhạc, ông ấy đã là một thần đồngâm nhạc. Được mười hai tuổi, ông là tay chơi organ phụ nhà thờ lớn ở quê ông. Trước năm haimươi mốt tuổi, ông đã sáng tác hai vở oprea nổi tiếng khắp thế giới vào năm bốn mươi tuổi.
Và rồi hoàn cảnhbắt đầu thay đổi. Nhiều lần ông đứng trên bờ vực phá sản, và cứ như thể chuyệnđó còn chưa đủ lâm ly, một cơn đột quị khiến ông bị liệt cánh tay phải và mấtkhả năng sử dụng hết bốn ngón tay. Bạn có thể tưởng tượng được điều đó ảnh hưởngnhư thế nào đến tương lai sự nghiệp của một nghệ sĩ dương cầm như ông ấy? Mặcdù đã hồi phục, ông chán nản và mệt mỏi với nợ nần và quyết định buông xuôi,ông rút lui và săn sàng đối mặt với cuộc sống khốn cùng.
Qua tất cả nhữngđiều đó, bạn có thể nói rằng bất kể có phải là kết quả của số phận bi thảm haylà hậu quả của những việc mà ông đã làm, Handel đã gom góp nên một đàn bò và chính đàn bò này đãkhiến ông cảm thấy kiệt quệ và trở nên bất lực.
Tuy nhiên, ngaytại vực sâu nhất của cuộc sống, ông đã có một cơ hội phổ nhạc cho lời của một vởnhạc kịch dựa vào cuộc đời của Chúa Ki-tô. Ông có thể nói “Tôi đã hết thời rồi,”“Chuyện này thì có ích gì?” hay viện bất cứ lý do thông thường nào để tránh néđề nghị đó. Nhưng ông đã quyết định không cho phép nghịch cảnh chi phối cuộcđòi mình thêm nữa. Nói cách khác, ông quyết định Gi*t những con bò đã làm cho ông dễ dàng chấp nhậntình cảnh nghèo nàn của mình.
Với bầu nhiệthuyết mới lấy lại, ông lại bắt tay vào việc. Một tháng sau, ông đã hoàn thành bảnthảo dài 260 trang, và đặt tên là The Messiah. Sau đó, ông cố kể rằng trong lúc đang viết“The Hallelujah Chorus”,ông có cảm giác như mình đã nhìn thấy “Chúa trên ngai vàng với các thiên thần củaNgài vây quanh”.
Bài học ở đâykhá đơn giản: trong cuộc đời bạn có thể trở thành nạn nhân của nghịch cảnh, bạncó thể chịu đựng nó hoặc bạn bất chấp nó và thành công. Do bạn tự quyết định màthôi.
Chiến Thắng ThậtSự Sau Truyền Thuyết 1 Dặm 4 Phút
Bây giờ, chúng tahãy cùng xem xét các giới hạn thể chất. Trong những buổi thảo luận chuyên đề vàhội thảo, tôi thường kể lại câu chuyện dưới đây:
Trong nhiều thậpkỷ tranh giải Olympic,không vận động viên điền kinh nào có thể chạy hết 1 dặm trong 4 phút. Thực rathì năm 1903, HarryAnđrews, một huấn luyện viên Olympic người Anh đã tuyên bố kỷ lục 4 phút 12 giây 75 không thểnào bị phá vỡ. Và ông có lý do để cảm thấy điều đó là chắc chắn. Kỷ lục này domột vận động viên điền kinh người Anh, Walter George, thiết lập từ năm 1886, vàmười bảy năm sau đó, chưa hề có vận động viên nào đạt được dưới hai giây so vớikỷ lục đó.
Nếu kỷ lục nàykhông thể bị phá, như Andrew nghĩ, thì 1 dặm trong 4 phút càng là một mục tiêuhoang tưởng cho bất kỳ ai muốn đạt được. Cùng trong thời gian đó, các vận độngviên cũng nghe những người được cho là chuyên gia ra rả các lý do ửng hộ cho sựkhẳng định của vị huấn luyện viên nọ. Ngay cả cộng đồng y khoa cũng khuyến cáocác vận động viên rằng áp lực lên cơ thể trong việc cố gắng chạy 1 dặm trong 4phút có thể gây hại cho cơ thể.
Mãi cho đến năm1915, kỷ lục này, vốn đã được duy trì trong suốt hai mươi chín năm, mới bị phávỡ. Tuy nhiên, kỷ lục mới 4 phút 12 giây 6 cũng còn cách xa mức 4 phút. Thực rathì kỷ lục gần với mức này nhất được thiết lập năm 1945 khi Gunder Hagg người Thụy Điển chạm mức sau 4phút 1 giây 3. Và kỷ lục này được duy trì trong gần một thập kỷ. Những vận độngviên giỏi nhất thế giới đã đạt rất sát mức kỷ lục này, nhưng không ai có thểphá vỡ nó. Vì sao? Vì đó là điều bất khả. Bác sĩ nói chuyện đó là bất khả. Cácnhà khoa học nói cơ thể con người không thể chịu nổi áp lực sinh ra khi chạynhanh như vậy.
Tất cả đã thay đổivào cái ngày một vận động viên trẻ tuổi người Anh tên Roger Bannister tuyên bố côngkhai là anh ta có thể chạy hết 1 dặm trong vòng 4 phút.
Một năm trướcđó, anh đã vô địch cự ly 1 dặm ở Anh và rất sẵn sàng cho giải Olympic. Thật không may,lịch thi đấu có những thay đổi ở phút cuối cùng nên anh không thể nghỉ ngơi giữacác lượt thi đấu, điều đó khiến anh phải về đích ở vị trí thứ tư và hứng chịu乃úa rìu của báo giới thể thao Anh - những người kết tội anh đã quay lưng vớiphương pháp huấn luyện và rèn luyện thông thường nên mới có thành tích thảm hạiđến như vậy. Đó là khi, bị thúc đẩy bởi những lời chỉ trích, vận động viên trẻnày phải cứu lấy danh dự của mình bằng việc lập nên một kỷ lục mới với cự ly 1dặm.
Nhưng không phảinhư các kỷ lục thông thường. Anh sẽ phá vỡ cái rào cản 4 phút gần như bất khảvượt qua đó. Mọi người - các chuyên gia thể thao, các cơ sở y tế, mọi người! -đều nghĩ chắc anh chàng này bị điên!
Sau nhiều trở ngạivà thất bại, cơ hội đã đến với anh vào ngày 6 tháng 5 năm 1954, tại một lượtthi đấu ở Oxford,trong giải Liên Đoàn Thể Thao Không Chuyên Anh Quốc. Ngày hôm đó anh đã làm nênđiều bất khả. Anh chạy hết 1 dặm dưới 4 phút. Huyền thoại kỷ lục không thể phávỡ đã sụp đổ.
Khi cuộc đua bắtđầu, Chris Brasher dẫnđầu với Bannister ngayphía sau và người bạn, cũng là đối thủ của anh, Chris Chataway ở vị trí thứ ba. Nửa dặm đầu tiêntrôi qua sau 1 phút 58 giây. Sau hai vòng rưỡi, Brasher bắt đầu thấm mệt, Chataway vượt lên dẫn trước và Bannister mau chóng chiếmvị trí thứ hai. Sau ba phần tư dặm, cuộc đua hầu như trở nên dễ dàng hơn.
Khi hồi chuôngvang lên, báo hiệu vòng chạy cuối cùng, Bannister đã chạy hết 3 phút 0,7 giây và đám đônghò reo vang dội.
Barmister biết rằng nếu muốn đạtđược mục tiêu, anh phải hoàn tất vòng chạy cuối cùng trong 59 giây. Chataway đang dẫn đầu ởkhúc cua phía trước và cách đích đến khoảng 230 mét, Bannister chạy nước rút vượt lên dẫn đầu vớisự bứt phá cuối cùng và lao về đích. Lúc đó anh đã chạy thục mạng. Anh biết rằngthời khắc của cả cuộc đời đang năm trong tầm tay. “Cảm xúc lẫn lộn giữa sợ hãivà tự hào”, anh viết sau đó, có vẻ như là động lực duy nhất giúp anh tiến lên -anh sợ nếu thất bại, sẽ không có một cánh tay nào nâng đỡ anh và cả thế giới sẽthành một nơi lạnh lẽo, ngột ngạt, vì lần trước anh đã suýt chạm tới sự thất vọngđó.
Ở gần 150 mét cuốicùng, anh được tiếp sức từ sự gào thét hy vọng và cổ vũ của đám đông trên sân Oxford, từ những ngườithiết tha mong anh chiến thắng. Mặc dù đã kiệt sức anh vẫn cố gắng chạy, dưới sựthúc đẩy của sức mạnh ý chí và những năm tháng rèn luyện. Giải băng đích chỉcòn cách anh 5 mét nhưng lại trông có vẻ như đang lùi dần ra xa.
Trong cuốn TheFour- Minute Mile, Bannister miêu tả nỗ lựckhông thể tưởng tượng đã góp phần vào chiến thắng của anh. “Những giây cuốicùng đó dường như kéo dài vô tận. Cái giải băng mờ nhạt chỉ đích đến căng trướcmắt tôi trông như noi trú ẩn của sự bình yên, sau tất cả những cố gắng. Tôinhào tới cái dải băng như một người tung bước nhảy vọt cuối cùng qua một vực thẳmđang chực chờ nuốt chửng lấy anh ta. Mọi nỗ lực đã cạn kiệt và tôi ngã quỵ hầunhư bất tỉnh. Lúc đó chỉ có sự đau đón ngập tràn trong tôi. Tôi cảm thấy một vầngánh sáng chói lòa bùng nổ, không còn thiết sống”.
Bình luận viêntrên sân vận động, Norris McWhirter khiến đámđông sốt ruột bằng cách câu giờ càng lâu càng tốt: “Kính thưa các quý bà quýông, đây là kết quả của cự ly một dặm: R.G. Bannister, thuộc Liên Đoàn Thể Thao Không Chuyên,đã từng thuộc về trường Đại Học Exerter và Merton,Oxford, với kỷ lụcđường chạy và thi đấu mới, và với thời gian - đã được phê chuẩn - sẽ trở thànhKỷ Lục mới của người dân Anh, của Anh Quốc, của Châu Âu và của cả thế giới. Thờigian là ba phút...” Phần còn lại chìm nghỉm trong sự reo hò phấn khích.
Anh ấy đã thànhcông!
Sau khi Bannister nghiền nát kỷ lụcnày, các vận động viên điền kinh trên toàn thế giới đã nhìn ra được triển vọng.Trong vòng một năm, 37 vận động viên khác tiếp tục phá vỡ rào cản. Và trong nhữngnăm tiếp theo, 300 vận động viên khác đã làm được. Ngày nay, ngay cả học sinhphổ thông cũng có thể chạy hết 1 dặm trong vòng 4 phút.
Khi được hỏi vìsao chỉ trong một thời gian ngắn mà có thể có nhiều người cùng làm được điềuđó, Bannister trả lời:“Đó không phải là hạn chế về thể chất mà là rào cản về tinh thần”. Những vận độngviên này chỉ đơn giản gỡ bỏ những giới hạn đã nhiều năm giam giữ họ.
Rào cản tinhthân - chúng ta ai cũng có. Một số người trong chúng ta đã quyết định gỡ bỏ nóvà giải phóng năng lực thật sự của mình, và bắt đầu làm được những gì trước đâytừng bị coi là những mơ ước bất khả. Và bạn cũng có thể làm như vậy. Tất cả nhữnggì bạn cần là xác định những niềm tin sai lầm đang kìm hãm mình, và thay thế nóvới những tư tưởng và niềm tin có thể làm bạn mạnh mẽ và tự tin hơn.
“Tôi Biết Con BòCủa Mình Là Gì”
Bây giờ hãy xemxét đến nhóm thứ ba: con người. Nếu bạn cho rằng chính người khác đã ngăn cản bạnthi thố hết khả năng hoặc khiến bạn không đạt mục đích thì bạn đã lầm. Xin đừnghiểu sai ý tôi. Tôi không có ý nói rằng người khác hoàn toàn không ảnh hưởng đếnthành công hay thất bại của bạn. Có đấy.
Tuy nhiên, họkhông bao giờ là nguyên nhân của những nhược điểm của chúng ta. Ngay cả khi bạnmuốn nghĩ như vậy, người khác cũng không bao giờ là những con bò của chúng ta. Mặc dù bạn có thể không đồng tình, thì người vợhoặc chồng đểnh đoảng củabạn, hay các bậc phụ huynh suốt ngày cằn nhằn, hay ông sếp hách dịch, hay một người bạn chuyên làmmọi chuyện rối tung cũng chẳng phải là những con bò của bạn. Họ không phải là người để bạn đổ lỗi cho sự tầm thườngcủa mình Có lẽ bạn đang tự nhủ: “Nói thật lòng nhé, tiến sĩ Cruz trong trường hợpcủa tôi, con bò của tôi chính là ông sếp” Hầu như trong 100 phầntrăm các trường họp người ta nghĩ rằng người khác mới là nguyên nhân gây ra sốphận hẩm hiu cho họ, tôi phát hiện vấn đề thật sự chính là một niềm tin sai lầmtình cờ “dính” đến người bị họ buộc tội.
Để tôi kể cho bạnmột ví dụ. ít lâu trước đây, tôi thuyết trình tại một hội nghị dành cho nữdoanh nhân. Trong giờ giải lao, vài người thường tranh thủ kể với tôi về nhữngsự phấn đấu của bản thân họ và những thành tựu mà họ đã đạt được. Trong dịpnày, có một phụ nữ cực kỳ hoạt bát đã tham gia, vỗ tay, reo vui, và cười to suốttừ đầu đến cuối. Cô ta kéo tôi sang bên, nói với tôi bằng giọng rất xúc động:“Tiến sĩ Cruz ạ, ông đã làm tôi sáng mắt đấy. Tôi nghĩ tôi đã khám phá được mộtđiều. Tôi biết con bò của mình làgì!”.
Bất cứ khi nàotôi nghe ai nói những điều như vậy, tôi biết rằng người đó đã không hiểu đúngđiều tôi muốn nói. Cô ấy tiếp tục: “Tôi đã xác định lại nghi ngờ của mình. Giờđây thì tôi biết rằng ông chồng tôi chính là con bò của tôi!”.
Tôi giải thích vớicô ấy rằng người khác không bao giờ có thể là con bò của chúng ta. Tôi chưa kịp nói tiếp thì cô ấy đã ngắt ngang.“Tôi biết điều đó đúng trong hầu hết mọi trường hợp, tiến sĩ ạ, nhưng không phảitrong trường hợp của tôi. Tôi quả quyết như thế đấy; chồng tôi chính là con bò của tôi”.
Tôi hỏi làm thếnào cô có được một kết luận như vậy.
“Một năm trước,tôi thành lập một công ty riêng,” cô bắt đầu kể, “nhưng tôi không biết làm saođể đẩy công việc đến chỗ thành công, và tôi khẳng định đó chính là vì thiếu sựhỗ trợ của chồng. Anh ấy chẳng hề giúp gì cho tôi, đã vậy còn không hề cổ vũtôi. Tôi đã biết đó là lý do khiến công ty tôi trì trệ.”
“Chị thấy chứ?Tôi đã thưa với chị rồi. Chồng chị đâu phải conbò của chị.”
“Ông nói sao?Tôi đã nói với ông rằng chồng tôi là người đã kiềm hãm tôi,” cô ấy nói. “Ôngkhông nghe tôi nói điều đó sao?”
“Tôi nghe và hiểurõ lắm”, tôi trả lời, “nhưng để tôi chỉ cho chị thấy con bò thật sự. Con bò củachị là một định kiến sai lầm mà chị giữ mãi trong đầu mình, định kiến ấy bảo chịrằng để thành công chị phải có được sự ủng hộ hoàn toàn của chồng chị.”
Cô ấy khôngthích câu trả lời của tôi. Thực ra, cô đã có vẻ hài lòng hơn khi cho rằng mìnhđã tìm ra lỗi trong việc này, kẻ phải chịu trách nhiệm cho thất bại của mình.Cô ấy bối rối một lúc nhưng cuối cùng cũng hiểu ra.
Chuyện đơn giảnthôi: thành công của bạn là 100% trách nhiệm của bạn. Nếu lúc nào cũng có sự ủnghộ và cổ vũ của những người khác thì thật tốt, nhưng điều đó không tuyệt đối cầnthiết. Thành công của bạn không phụ thuộc vào việc người khác có quyết định ủnghộ bạn hay không, hoặc người đó có tán thành các quyết định của bạn hay không, hoặc họ có hào hứngvới con đường mà
bạn đã chọn haykhông. Quyết định liên quan tới thành công của bạn không thể - và không được -phụ thuộc vào những điều đó. Người duy nhất cần phải lạc quan với mục tiêu vàquyết định của bạn chính là bạn. Bạn chỉ cần đến sự tận tâm, niềm tin, nhiệttình và sự quyết đoán của chính mình để thành công trong cuộc sống.
Người phụ nữ nàyđã có một lời biện hộ hoàn hảo. Nó không chỉ đem lại một sự giải thích xem rathỏa đáng cho thất bại trong công việc làm ăn, mà còn miễn trừ cho cô tất cảcác trách nhiệm; và không những thế, nó còn đặt cô vào thế của nạn nhân nửa.
Khi không chốnglại được kiểu tư duy này, chúng ta thường lựa chọn một trong hai giải pháp, màgiải pháp nào cũng sai lầm. Chúng ta buông xuôi và tiếp tục sống cuộc đời thanthân trách phận, hoặc chúng ta giành cho mình sự thất vọng và nhiệm vụ bất khảthi là cố gắng nhằm thay đổi người khác.
Đó là lý do mộtlần nữa tôi muốn nhắc lại với các bạn một điều rất quan trọng: Khi nói đến việcgi*t một Gi*t một con bò là tôi nói vềviệc loại bỏ sự biện bạch, thay đổi thói quen xấu, sửa đổi một hành vi, hoặc tạonên một lối tư duy mới. Nói cách khác, đó là thay đổi cách nghĩ hành động của bạn,chứ không phải thay đổi cách hành động của người khác. Hơn nữa, một trong nhữngcon bò tồi tệ nhất mà bạn có thể cólà tin rằng mình sẽ chẳng đạt chút thành công nào cả trừ phi có ai đó thay thếhọ. Bạn thừa biết rằng người duy nhất bạn có thể thay đổi chính là bản thân.
Vậy làm thế nàođể loại bỏ vĩnh viễn những con bònày? Điều đơn giản một cách đáng kinh ngạc. Tất cả những gì ta phải làm là nhậnra sự thật rằng có lẽ nhiều chương trình tình thần và niềm tin điều khiển cáchoạt động và kỳ vọng của chúng ta từ trước đến nay đều là những điều sai trái.
Chúng ta phải biếtrằng rất có thể mình đã được lập trình để chấp nhận và sống với sự tầm thường.Điểm mấu chốt nằm ở việc quyết định không tiếp tục sống một cuộc đời tự huyễnhoặc mình, vờ như mọi việc đều tốt, và hiểu rằng mặc dù chúng ta đã bị lậptrình để phải chấp nhận và sống với sự tầm thường, chứng ta vẫn có khả năng đạtđược những điều phi thường. Đó chỉ là vấn đề mở rộng đầu óc để nhận được khảnăng thay đổi và phát triển. Việc nhận ra conbò nào đang ngăn cản bạn trên con đường tiến đến thành công và gạt bỏ nó làbước đầu tiên để bạn kiến tạo một tương lai tốt đẹp - một cuộc sống không có bò!
