Tôi luôn luôn nhậnthức được vấn đề của tôi là hay hoãn lại những việc mà tôi không biết nên bắt đầunhư thế nào hoặc làm sao lôi mình ra khỏi khu vực yên ổn của bản thân. Khi đótôi có khuynh hướng làm nhiều việc khác và cho rằng do mình đang quá tất bật.Cách này tỏ ra hiệu quả vì tôi đã cứu tôi khỏi bị thất bại trong những việc mớimẻ. Ngay cả khi tôi bắt đầu một công trình mới, tôi cũng sẽ quay lại với nhữnggì tôi rất quen thuộc, thay vì nỗ lực để đạt được những mục tiêu mới. Tôi đã hằngmong muốn tìm việc khác, một công việc nào đó có thể tối ưu hóa sự cân bằng cuộcsống và sự phát triển tiềm lực của tôi. Nhưng tôi luôn lấy cớ không có thờigian để giải thích cho việc không tiến hành tìm việc như mong muốn. Tôi thậmchí còn tự lừa dối mình và bắt mình phải tin rằng công việc hiện tại rất ổn định.Ngày xưa có một con bò… đã giúp tôi củngcố lại lập trường, đi tìm công việc tạo cho tôi cảm giác khác biệt và có thểphát huy hết khả năng của bản thân. Câu chuyện này đã giúp tôi nhận ra rằng tôichính là nhân tố hạn chế mình, và tôi cần phải xem xét lại sự thiếu tự tin cùngnhững kỳ vọng thấp của tôi nếu muốn làm nên chuyện lớn và đạt được hạnh phúctrong cuộc đời.
- Vanessa, Cheektowaga, New York
Có lẽ bạn đã từng nghe một câu nóikinh điển - “Không nên xem răng con ngựa người ta tặng cho mình.” Chúng ta thườngdùng câu châm ngôn này để nhấn mạnh việc bạn không nên tỏ ra vô ơn với thứ gìngười ta cho mình, bất kể nó là gì.
Nếu bạn chưanghe câu châm ngôn này bao giờ, để tôi nói thêm cho bạn hiểu. Nếu bạn được tặngmột con ngựa, bằng cách nhìn vào hàm răng của nó, bạn có thể biết được nó baonhiêu tuổi, và có thể ước lượng giá trị của nó. Điều này hoàn toàn có thể chấpnhận được khi bạn muốn mua một con ngựa, nhưng sẽ rất bất lịch sự nếu bạn kiểmtra con ngựa bạn được tặng, có lẽ bạn cũng nhận thấy như vậy. Dù sao đó là mộtmón quà.
Thật kỳ cục, tôi luôn cho rằng đâylà một trong những thủ phạm quan trọng nhất tạo ra các con bò ở mọi thời đại. Tôi cho rằng bạn không nên kiểm tra răng củacon ngựa tặng phẩm mà còn có thể gửi trả lại nếu bạn không thích nhận nó. Nóicách khác, bạn nên biết rõ về con ngựa mà người ta tặng cho mình… Nó có thể làmột con bò!
Để tôi giảithích cho bạn hiểu. Người ta thích tặng gì cho người khác nhất? Bạn có một phútđể trả lời.
Nếu bạn nói đólà lời khuyên, bạn thắng rồi! Chúng ta thích ban phát lời khuyên, đặc biệt làkhi không được yêu cầu. Nếu bạn không tin, khi nào gặp gỡ bạn bè, hãy chia sẻ vớihọ về kế hoạch đầu tư mới của bạn và sau đó xem chuyện gì sẽ xảy ra. Nếu bạn kểvới sáu người, bạn sẽ có thể nhận được sáu ý kiến khác nhau toàn là những lờikhuyên bảo và khuyến cáo mang tính cá nhân.
Hiển nhiên, tấtcả những lời khuyên này đều xuất phát từ sự mong muốn điều tốt cho bạn. Đây làcách mà bạn bè muốn chứng tỏ với bạn là họ thật lòng và quan tâm đến bạn. Làmsao bạn có thể từ chối những lời nói cực kỳ khôn ngoan này?
Cho nên bạn phảitỏ ra lịch sự. Bạn lắng nghe họ. Có thể những lời khuyên này và chủ nhân của nóchẳng biết đầu cua tai nheo, chẳng hay ho, và cũng chẳng ích lợi gì cho bạn, bạnvẫn phải làm tròn trách nhiệm của một người bạn lịch sự và vờ như bạn đang rấtthích thú với những quan điểm, phản hồi, những lời phê bình tích cực.
Tuy nhiên, hãy cẩnthận. Một lúc nào đó trong cuộc nói chuyện, một vài ý kiến vớ vẩn này nghe cólý ; khi đó bạn sẽ cảm thấy bối rối, và bạn bắt đầu nghi ngờ khả năng của chínhmình. Ba mươi phút sau khi những người bạn, những người quen, hay những ngườihoàn toàn xa lạ đi khỏi, kế hoạch được đặt ra để thành công của bạn trở thành mộtmớ bòng bong trong con mát của chính bạn.
Nửa tiếng trướcđây, bạn đã chắc chắn như thế nào về tiềm năng thành công của mình, thì giờđây, bạn không thể gạt bỏ khỏi đầu những tiên đoán bi quan và những kỳ vọng thấptừ những người bạn kia. Bạn càng muốn quên chúng đi, chúng lại càng trở nên rõnét hơn. Bây giờ bạn có đến sáu con bò mới đang nhai cỏ trong óc bạn, nơi màtrước đây chúng không hề tồn tại.
Mới đây thôi, mộtchuyện tương tự như vậy cũng đã xảy ra với tôi. Dĩ nhiên tôi không phải là ngườidễ dàng nhận quà tặng mà không kiểm tra nguồn gốc của nó. Lần đó, tôi đang nóivề một dự án mói mà tôi sắp triển khai thi một người quen đột nhiên ngắt lờitôi và nói: “Camilo này,tôi cho anh vài lời khuyên miễn phí nhé”.
Tôi chặn lại:“Khoan đã! Trước khi anh nói ra, để tôi hỏi anh vài câu đã nhé”.
Anh ta khựng lại trước phản ứngquá nhanh của tôi và đáp: “OK,anh nói đi”.
Tôi nói tiếp:“Anh đã thật sự có kinh nghiệm thực tiễn về vấn đề mà anh sắp sửa cho ý kiếnkhông? Nếu có, đó có phải là kinh nghiệm thành công không? Anh có cho rằng minhđủ trình độ để cho một lời khuyên lão luyện về lĩnh vực này không? Dù sao, nhữnggì anh sắp nói ra có thể có ảnh hưởng lớn đến tầm nhìn và triển vọng của tôi đốivới dự án này, và tôi không cần nói thì anh cũng hiểu những công trình này quantrọng như thế nào đối với tôi. Do đó, anh có còn chắc chắn tuyệt đối về món quàquý giá anh sắp giành cho tôi không?”
Sau khi suy nghĩkhoảng một phút, anh ta trả lời: “Thôi quên chuyện đó đi!”
Có lẽ bạn đangnghĩ rằng tôi thật bất lịch sự vì đã không để cho anh ta nói. Thực ra thì tôicó thể tỏ ra lịch sự bằng cách lắng nghe anh ta, sau đó quên nó đi là xong.Nhưng tôi không muốn mạo hiểm để đầu óc tiếp xúc với những ý tưởng trái chiềuvà kỳ vọng của người khác. Bạn cũng biết khi một ý tưởng nào đó cắm rễ trong đầubạn rồi bạn sẽ trở thành nô lệ của nó. Và nếu tình cờ nó là một ý tưởng tồi màbạn lại cho phép nó xâm nhập vào đầu, trú ẩn trong đó, và lớn lên, thì nó có cơhội làm thay đổi quan điểm, kỳ vọng và niềm tin của bạn về khả năng của chínhmình.
Bạn nên biết rằngmột số rất lớn những con bò buộc chặtcuộc đời chúng ta vào với sự tầm thường - những niềm tin sai lầm và những lờibiện bạch của kẻ chủ bại - thực sự là do người khác tặng cho chúng ta. Chúng tathường tự biến mình thành nạn nhân của những ảnh hưởng tiêu cực từ người khácvà cho phép họ cấy những niềm tin sai lầm vào tiềm thức của mình, và rốt cuộc hạnchế sự phát triển thể chất, cảm xúc và trí tuệ của bản thân.
Những ý tưởngnày, được cấy vào đầu chúng ta từ bố mẹ các thầy cô giáo, các thành viên giađình, bạn bè, và thậm chí là những người hoàn toàn xa lạ, có thể có những tác độnghủy hoại cuộc sống của chúng ta.
Vượt Qua Những VấpNgã Trong Quá Khứ
Nếu bạn cho phépnhững kinh nghiệm thương đau trong quá khứ điều khiển tương lai của mình thì đóquả thật là một thảm họa. Tất nhiên chứng ta cần phải học hỏi từ những lỗi lầm,nhưng chúng ta không bao giờ nên để cho những lần vấp ngã trong quá khứ vĩnh viễnđóng những cánh cửa dẫn đến thành công của mình trong tương lai. Vậy bạn sẽ làmgì nếu sau năm lần thử mà vẫn thất bại?
Điều này chỉ cónghĩa rằng bây giờ bạn đã biết không phải ông trời gởi đến bạn một thông điệp bảobạn hãy từ bỏ cái ý tưởng điên khùng đó đi. Cũng không phải số phận đã đem nó đếncho bạn.
Hãy nhớ rằngthành công là kết quả của những quyết định đúng. Quyết định đúng là kết quả củakinh nghiệm. Và kinh nghiệm thường là kết quả của những quyết định sai. Đó làquá trình. Bây giờ thì bạn đã nắm được bí quyết.
Chúng ta thườnghay để quá khứ quyết định tương lai. Và như kết quả phải có của việc lập trìnhtiêu cực, nhiều người tin rằng họ chỉ là những người bình thường chả có ý nghĩalớn lao gì đối với cuộc đời.
Sau đây là mộtbài học quan trọng khác mà tôi đã tiếp thu được: Tương lai của bạn không nhấtthiết phải giống quá khứ. Chúng ta ai cũng có khả năng học hỏi và thay đổi lốisống của mình ở bất cứ thời điểm nào. Không ai bị kết án phải sống cuộc sống tầmthường. Nếu trong quá khứ bạn từng thất bại, điều này không có nghĩa là bạn sẽlại thất bại trong tương lai.
Hãy nhớ rằng bấtcứ điều gì được bạn lập trình vào tâm trí sẽ quyết định bạn thành công hay thấtbại. Những niềm tin, giá trị, và nhận thức bạn lượm lặt trên đường đời và vận dụngtheo sẽ định hình nên số phận của bạn. Buồn thay, hầu hết những cô tú cậu túkhi ra trường đều được lập trình cho sự tầm thường xoàng xĩnh. Tôi biết điều nàynghe có vẻ phũ phàng, nhưng đó là sự thật.
Trong cuốn sách,Accelerated Learning for the21 st Century (Tạmdịch: Nhận thức được tăng tốc cho Thế Kỷ 21) Colin Rose và Malcolm J. Nicholl nêu lên các kết quả của một cuộc nghiên cứucho thấy rằng 82% trẻ em đến trường lúc 5 hoặc 6 tuổi mang theo nhận thức lạcquan về khả năng học tập của mình. Tuy nhiên, tỉ lệ lạc quan tụt giảm mạnh xuốngmức trung bình là 18% vào trước năm chúng được 16 tuổi.
Thật là khó hiểukhi trong những năm định hình ở trường, lẽ ra chúng ta phải phát hiện và pháttriển lòng tự trọng và tiềm năng của mình, thì rất nhiều người trong chúng ta lạigặt hái được điều ngược lại. Hậu quả thanh thiếu niên sau tốt nghiệp trung họcphổ thông sẽ bước vào đại học với cảm giác mình không xứng với môi trường này.Điều tệ hại nhất là từ đó trở về sau, chúng ta thường song hành với khuynh hướngnhất quán chỉ chấp nhận sự tầm thường trong mọi lĩnh vực của cuộc sống. Minh chứngcho chuyện này là những lời chúng ta thường nói ra:
Tất cả những lờilẽ này đều nói lên sự thỏa hiệp với cái tầm thường như một lựa chọn có thể chấpnhận được.
Cuối cùng chúngta chấp nhận cuộc hôn nhân bế tắc thay vì tìm kiếm một mối quan hệ thật sự tốtđẹp khác. Dù sao, chúng ta vẫn thường nghe người khác nói rằng một cuộc hônnhân đặc biệt chỉ có thể xuất hiện trong phim ảnh, và nếu bạn có một cuộc hônnhân như vậy, thì bạn lại mất mát đi thứ gì đó ở các phương diện khác của cuộcsống. Vì vậy nhiều người chấp nhận sống cùng nhau trong một cuộc hôn nhân tầmthường qua năm này tháng nọ vì họ nghĩ rằng mình không thể làm gì khác được.
Và đây là một vídụ khác. Bạn hãy tưởng tượng lúc bạn còn nhỏ và bố mẹ bạn nói rằng chỉ có ngườitham lam mới có nhiều tiền và tiền chỉ tổ làm bạn thêm đau đầu. Hãy tưởng tượngbố mẹ bạn dạy rằng điều quan trọng là hãy bằng lòng với những gì mình có, vì hạnhphúc thì tốt hơn là giàu có nhưng phải sống trong đau khổ. Vậy nên, bạn cũng đừngngạc nhiên khi hôm nay bạn kiểm tra tài khoản ngân hàng được mấy đồng tiềntrong đó.
Không còn nghingờ gì nữa, việc lặp đi lặp lại đều đặn những lời lẽ tiêu cực sẽ biến những điềunày thành chương trình được cài đặt trong não bộ và quyết định đường lối suynghĩ và hành động của chúng ta. Một lúc nào đó, các hành động của chúng ta trởthành thói quen, và từ từ nhưng chắc chắn, chúng sẽ định hình số phận của ta.
Cho nên, câu hỏicần đặt ra là: Bạn có định để những conbò này tạo nên số phận cho mình?
Một trong nhữngbài thơ hay nhất của AmadoNervo, một nhà thơ lớn của Mexico, đã thể hiện một sự quan sát tinh tế:
Tạơn đời - khi hoàng hôn cuối cùng đang đến
Bởiđời đã không cho ta những hi vọng phỉnh phờ
Mộtcông việc bất minh hay nỗi buồn khổ vu vơ
Bởita thấy ở cuối cuộc hành trình
Rằngtự ta đã kiến tạo cuộc đời mình
Rằngnếu ta nếm vị đắng cay hay ngọt ngào từ cuộc sống
Ấybởi ta gán cho cuộc sống vị ngọt ngào hay đắng họng
Nếutrồng hoa hồng ta sẽ luôn hái những đóa hoa hồng thôi
Thông điệp của Nervo rất giản dị: Nếu bạngieo những suy nghĩ tiêu cực, bạn sẽ gặt hái thói quen xấu. Và nếu trồng mộtthói quen xấu, bạn sẽ gặt hái - chắc chắn - một số phận bấp bênh.
