Mùa xuân Bắc Kinh, sắc trời màu xám nhạt, sương mù giống một lớp màn mỏng khô hanh bao trùm khắp không gian.
Quý Bạch nhàn nhã ngồi trên chiếc ghế nằm màu trắng trong khuôn viên nhà anh, bên tay là ấm trà thơm ngát, trước mặt là hồ nước tĩnh lặng, bên kia bờ hồ là cây đào nở đầy hoa, cánh hoa đào rơi đầy trên thảm cỏ, lan tỏa mùi hương nhàn nhạt.
Quý Bạch uống một ngụm trà, khép mi mắt, bên tai vang lên giọng nói của Hứa Hủ. Thanh âm của cô trầm tĩnh như nước, khiến cảnh sắc buổi đêm xung quanh anh càng trở nên tĩnh mịch.
Ở đầu kia điện thoại, Hứa Hủ bị câu nói ‘Tôi cho em hai phút’ của Quý Bạch kích thích lòng hiếu thắng. Cô trả lời ngắn gọn ‘được’ rồi lặng lẽ tổ chức tư duy, như thể bước vào trạng thái chiến đấu.
“Đầu tiên, theo số liệu thống kê, trong mười năm trở lại đây, thủ phạm của các vụ gây nguy hại an toàn công cộng ở nước ta có tới 98,9% là nam giới, 96,6% trình độ phổ thông trung học trở xuống. Vì vậy, về cơ bản có thể khẳng định thủ phạm của vụ án này là nam giới, trình độ văn hóa không cao.”
“Ờ.” Quý Bạch châm một điếu thuốc: “Tiếp tục.”
“Thứ hai, mục tiêu của thủ phạm rất rõ ràng. Nếu đối tượng hắn muốn trả thù là người dân bình thường, ở thành phố Lâm có ba công viên diện tích rộng lớn, lượng người qua lại đông hơn nhiều. Một khi hắn gây án ở những công viên này, việc điều tra của chúng ta sẽ càng gặp khó khăn hơn. Nhưng thủ phạm không lựa chọn ba công viên đó, mà mạo hiểm chọn những công viên nhỏ gần CBD để gây án.
Những công viên này đều do chính quyền thành phố quy hoạch, các tập đoàn bỏ vốn đầu tư xây dựng. Trong lòng người dân, những công viên này đều tượng trưng cho CBD. Bình thường, người dân lui tới công viên đa phần sinh sống quanh CBD, đó là tầng lớp giàu có hoặc người có địa vị trong xã hội.
Điều này có thể phản ánh hai điểm: Một là thủ phạm rất quen thuộc khu vực này, có khả năng sinh sống hoặc làm việc trong khu vực; hai là, hắn gây tổn thương cho đối tượng của một tầng lớp xã hội riêng biệt, để giải phóng tâm trạng. Đây là hành vi trả thù những người có thu nhập cao, thậm chí có thể nói, là sự trả thù đối với CBD.”
Quý Bạch mỉm cười, cất giọng nhàn nhạt: “Tại sao không phải kẻ vô công rỗi nghề? Nhân viên ‘cổ cồn trắng’ bị đuổi việc mà nhất định là nhân viên bảo vệ?”
Hứa Hủ trả lời: “Trong tầng lớp vô công rỗi nghề có thể tồn tại loại người căm hận xã hội. Nhưng họ sẽ không chỉ chĩa mũi nhọn vào CBD. Hơn nữa, họ không có cơ hội tìm hiểu CBD. Con người sẽ không đến mức thù hận thứ anh ta không nắm rõ, thậm chí không với tới. Ngoài ra, ở CBD có rất ít người vô công rỗi nghề.
Nhân viên ‘cổ cồn trắng’ bị đuổi việc nhiều khả năng trả thù lãnh đạo của công ty hoặc người đuổi việc anh ta, chứ không căm hận giai cấp này, bởi vì anh ta vốn là người thuộc giai cấp này, sao anh ta có thể căm hận bản thân?
Chân dung tội phạm phù hợp nhất là những người làm việc ở CBD nhưng có thu nhập thấp, hiểu rõ sự phồn hoa và giàu có của CBD mà không thể với tới.
Thời gian gần đây, thủ phạm nhất định gặp trắc trở lớn trong công việc. Điều đó càng khiến hắn tăng thêm cảm giác thất bại, càng thù hằn sự giàu có của CBD. Vì vậy, hắn mới có động cơ gây án.
Đối với một người đàn ông trẻ tuổi không cam lòng, trong tất cả công việc có thu nhập thấp, nhân viên bảo vệ là công việc có thể diện hơn cả.
Ngoài ra, thời gian phạm tội rất tản mát, chứng tỏ thời gian đi làm của thủ phạm không có quy luật nhất định. Thời gian làm việc của bảo vệ ở CBD luân phiên ba ca một ngày.”
Quý Bạch hỏi: “Em dựa vào thời gian gây án nên phán đoán sáng thứ bảy hắn không đi làm?”
Hứa Hủ trả lời: “Vâng ạ. Ngay chiều thứ bảy xảy ra vụ án dao cứa vào tay người, bởi vì là ngày cuối tuần, công viên thường tụ tập đông người nên hắn không thể chôn lưỡi dao vào ngày thứ sáu, chỉ có thể chôn vào sáng hoặc trưa thứ bảy.”
Quý Bạch không nói cô đúng, hay không đúng, anh nhíu mày đọc một đoạn trong báo cáo của Hứa Hủ: “Tính cách thủ phạm dễ nổi nóng. Thời niên thiếu từng có hành vi vi phạm pháp luật, ít nhất từng bị nhà trường xử phạt. Ngoài ra, thời niên thiếu hắn từng gặp biến cố lớn, ví dụ gia đình sa sút, cha mẹ ly dị, chưa từng có quan hệ yêu đương hoặc nếu có cũng chỉ là bề mặt... những nhận định lộn xộn này là gì vậy?”
“Là đặc điểm cơ bản của tội phạm ‘rối loạn nhân cách chống đối xã hội’. Hứa Hủ ngẩng đầu nhìn mấy tấm ảnh chụp lưỡi dao đính trên bảng trắng: “Về nhận định thủ phạm chưa từng có quan hệ yêu đương... em cảm thấy tuy hắn có khả năng quan sát và phán đoán không tồi, đầu óc khôn lỏi nhưng tâm lý không chín chắn... Xếp lưỡi dao thành sao năm cánh, đổ thêm nước sông, thậm chí nước canh tê cay vào sơn, càng giống hành động trả thù của một thiếu niên bất mãn với đời, không phải là việc làm thông minh.”
Hứa Hủ dứt lời, cả hai đều trầm mặc. Quý Bạch mở miệng trước: “Em nói xong chưa?”
“Xong rồi ạ.” Hứa Hủ nhìn đồng hồ, bổ sung thêm: “1 phút 58 giây.”
Mặc dù ngữ khí của cô bình thản, nhưng hơi thở trở nên gấp gáp.
Cô đang căng thẳng? Quý Bạch khép mi mắt, hít một hơi thuốc lá.
Những ngày qua, hai người nói chuyện qua điện thoại mấy lần, Hứa Hủ để lại ấn tượng cho Quý Bạch, là một con mọt sách xuất sắc, một học trò và cấp dưới đáng để gọt giũa, chỉ có vậy mà thôi.
Nhưng vào thời khắc này, theo tiếng thở nhè nhẹ ngày càng rõ ràng của cô, hình tượng của Hứa Hủ đột nhiên trở nên sống động. Đó là người con gái có mái tóc ngắn, gương mặt nhỏ nhắn, làn da trắng toát, biểu cảm nghiêm túc. Cô rất thông minh, cao ngạo và quật cường, nhưng cũng có phần non nớt.
Đúng vậy, đối với nghề cảnh sát hình sự thường xuyên đối mặt với máu tanh nhân tính thối nát xấu xa, cô gái trẻ này rất có tài năng, đồng thời cũng quá non nớt.
Quý Bạch không hề do dự, lên tiếng đả kích Hứa Hủ: “Hứa Hủ, có phải em quen thói suy đoán theo kiểu trời ơi đất hỡi, dựa vào thứ gọi là ‘cảm giác’ đoán mò vụ án?”
Hứa Hủ lập tức nhíu mày, trả lời cứng nhắc: “Nếu anh lý giải hành vi phân tích tâm lý này là ‘đoán mò’, vậy thì em không còn gì để nói.”
Quý Bạch nhếch miệng: “Em vẫn không phục?”
“Em xin lỗi, em không phục.”
“Vậy tại sao không bắt được kẻ tình nghi?” Quý Bạch lạnh lùng hỏi.
Hứa Hủ không thể trả lời.
Hai người lại im lặng, trong điện thoại chỉ có tiếng thở của đối phương. Một lúc sau, Hứa Hủ cất giọng nhàn nhạt: “Anh còn việc gì không ạ? Nếu không em cúp máy đây.”
“Em vội gì chứ?” Quý Bạch nói.
Trong lòng Hứa Hủ dội lên cảm giác sốt ruột hiếm thấy.
Quý Bạch cất giọng từ tốn: “Tại sao không tìm ra kẻ tình nghi? Rất đơn giản. Giả dụ kết luận của em là chính xác, như vậy trong quá trình điều tra đã xảy ra vấn đề, tức là xuất hiện độ sai lệch mà chúng ta không thể biết trước, mới khiến tội phạm thoát khỏi sự lùng bắt của chúng ta.”
Hứa Hủ ngẩn người, nghe anh nói tiếp: “Em hãy nghe cho rõ, ngày mai em hãy bảo Triệu Hàn dẫn em đi điều tra một lượt. Em hãy tự mình đi quan sát, đi điều tra, đi gặp mỗi con người. Em phải đích thân động chân động tay, chứ không phải trốn trong văn phòng phân tích suông.
Thủ phạm chắc chắn nằm trong đám người chúng ta đã từng gặp. Em hiểu hắn như vậy, cho dù không có chứng cứ, khi hắn đứng trước mặt em, em cũng phải nhận diện hắn cho tôi.
Chiều mai tôi quay về thành phố Lâm. Sáng sớm ngày kia, tôi sẽ nghe báo cáo mới nhất của em.”
Hứa Hủ hoàn toàn sững sờ. Cho đến bây giờ, cô mới xác nhận, Quý Bạch ủng hộ cô.
Câu nói ‘Cho dù không có chứng cứ, khi hắn đứng trước mặt em, em cũng phải nhận diện hắn cho tôi’ của anh khiến cô cảm thấy rất bất ngờ.
Bởi vì thầy giáo hướng dẫn của Hứa Hủ, giáo sư Thôi Diệc Hoa, nhà tâm lý tội phạm nổi tiếng cả nước từng nói riêng với cô một câu tương tự: “Một chuyên gia tâm lý tội phạm xuất sắc, cho dù không tìm thấy chứng cứ trực tiếp, cũng có thể nhìn thấu kẻ tình nghi.” Tất nhiên, giáo sư không công khai quan điểm này, bởi vì nó quá tuyệt đối, quá chủ quan, gần như ở trạng thái lý tưởng. Ngay cả giáo sư cũng không đảm bảo bản thân ông làm được điều đó.
Một cảnh sát hình sự không tốt nghiệp ngành tâm lý tội phạm như Quý Bạch có thể nói ra câu này sau khi nghe cô báo cáo, chứng tỏ anh có năng lực quan sát và năng lực lý giải đáng kinh ngạc. Anh thật sự hiểu, rốt cuộc cô đang làm gì.
Một người thích suy xét và phân tích như Hứa Hủ, gặp được tiếng nói chung về tư tưởng còn hơn bất cứ sự khen thưởng nào. Vì vậy, bất kể Quý Bạch nói những câu nặng lời trước đó, cô đều không để ý. Việc anh thể hiện sự hiểu biết sâu sắc về tâm lý học tội phạm và việc anh mạnh dạn tin tưởng cô, khiến cô vui mừng pha lẫn cảm động.
“Cám ơn anh.” Hứa Hủ dừng lại trong giây lát: “Em...”
Quý Bạch nghe ra sự xúc động trong thanh âm của Hứa Hủ. Anh tưởng cô sẽ nói lời cám ơn gì đó, ai ngờ cô trầm mặc vài giây, rồi trịnh trọng nhắc lại ba từ: “Cám ơn anh.”
Đúng là người không giỏi ăn nói... Quý Bạch mỉm cười: “Được rồi, tôi cúp máy đây, em ngủ sớm đi.”
***
Sáng ngày hôm sau, Hứa Hủ đến Cục Cảnh sát, đề nghị Triệu Hàn đưa cô đi hiện trường. Hai người nhận được tin nhắn của Quý Bạch, bảo họ bắt đầu điều tra từ các nhân viên bảo vệ của công viên CBD, bởi vì thực chất công việc bảo vệ công viên cũng giống bảo vệ của các công ty, một ngày chia làm ba ca.
Hứa Hủ không tán đồng ý kiến của Quý Bạch. Môi trường làm việc của bảo vệ công viên có khác biệt lớn với bảo vệ các tòa nhà CBD. Bọn họ không bị kích thích bởi phân biệt giàu nghèo như những người làm việc ở CBD.
Triệu Hàn cũng cho biết, ngay từ đầu đội đã điều tra nhân viên bảo vệ của những công viên gây án, nhưng không tìm ra kẻ tình nghi.
Quý Bạch tương đối kiên quyết, anh gửi một tin nhắn: “Thủ phạm gây án những bốn lần, không lần nào bị quay camera.”
Ý của anh là, thủ phạm rất quen thuộc với hệ thống bảo vệ của công viên. Mà bốn công viên này đều được thống nhất quy hoạch xây dựng.
Như vậy, phân tích của Hứa Hủ có mâu thuẫn với suy đoán logic của Quý Bạch. Cô và Triệu Hàn đương nhiên phải làm theo ý kiến của đại đội phó trước.
Tuy không đồng ý với phán đoán của Quý Bạch, nhưng Hứa Hủ vẫn nghiêm chỉnh chấp hành mệnh lệnh. Đến tầm chạng vạng tối, cô và Triệu Hàn đã kiểm tra toàn bộ bảo vệ của ba công viên xảy ra vụ án, nhưng vẫn không tìm thấy kẻ tình nghi.
Cuối cùng, Hứa Hủ và Triệu Hàn tới công viên Thụy Anh, nơi xảy ra vụ án đầu tiên. Đây là công viên nằm xa CBD nhất, cũng là công viên điều tra cuối cùng của ngày hôm nay.
Lúc mặt trời lặn, Hứa Hủ và Triệu Hàn ngồi ở văn phòng đội trưởng đội bảo vệ công viên. Văn phòng có hơn bốn mươi màn hình camera theo dõi, treo ở trên tường.
Đội trưởng đội bảo vệ họ Đinh, hơn bốn mươi tuổi, dáng người trung bình, tướng mạo ôn hòa, ăn nói chững chạc. Anh ta vui vẻ mang hết hồ sơ của nhân viên bảo vệ cho Hứa Hủ.
Kết quả, Hứa Hủ không thấy một đối tượng nào khả nghi.
Công viên có tất cả 30 bảo vệ. Có 18 người sáng thứ bảy không phải trực ban, trong đó 8 người phù hợp yêu cầu về tuổi tác và học lực. Nhưng những người này không hề bị kỷ luật nghiêm trọng trong thời gian gần đây.
Hứa Hủ đề xuất gặp mặt tất cả những người đó, đội trưởng Đinh tỏ ra khó xử: “Bây giờ chỉ những người đi làm mới ở trong công viên, người khác chưa chắc đã ở ký túc xá. Cô xem sáng mai có được không? Tôi sẽ thông báo tập trung bọn họ.”
Khi Hứa Hủ và Triệu Hàn rời khỏi văn phòng đội trưởng, bên ngoài trời đã tối om. Trên bầu trời, các vì sao sáng lấp lánh. Hai người ngồi ở ghế đá công viên, thả lỏng cơ thể mệt mỏi.
“Ngày mai chúng ta bắt đầu đi điều tra bảo vệ của CBD.” Triệu Hàn nói: “Quý đội chiều nay về đến thành phố Lâm, ngày mai chắc đi làm rồi.”
Hứa Hủ không đáp lời. Trong đầu cô cứ nghĩ đến câu nói của Quý Bạch tối hôm qua.
Anh nói: “Xuất hiện độ sai lệch mà chúng ta không thể biết trước, mới khiến tội phạm thoát khỏi sự lùng bắt của chúng ta.”
Nếu thủ phạm dùng cách nào đó để che giấu thông tin chân thực, vậy thì suy đoán trước đó của Hứa Hủ không đáng tin cậy?
Quý Bạch còn nói: “Dù không có bất cứ chứng cứ nào, khi hắn đứng trước mặt em, em cũng phải nhận diện hắn cho tôi.”
Không có chứng cứ, không có tiêu chuẩn, chỉ có đặc điểm của kẻ tình nghi...
Hứa Hủ đột ngột đứng dậy, chạy về văn phòng đội trưởng bảo vệ. Triệu Hàn chạy theo cô: “Hứa Hủ, em định làm gì vậy?”
Hứa Hủ không trả lời, đẩy cửa đi đến trước mặt đội trưởng đội bảo vệ. Đội trưởng Đinh không khỏi ngạc nhiên khi thấy bọn họ lại xuất hiện: “Có chuyện gì sao, cô cảnh sát?”
Hứa Hủ gật đầu, lên tiếng: “Người chúng tôi cần tìm không cao lắm, thể hình hơi gầy, tướng mạo trung bình.
Anh ta rất chú trọng hình thức bề ngoài, bỏ không ít tiền mua quần áo. Nhưng cách ăn mặc của anh ta luôn khiến người khác cảm thấy khó chịu.
Anh ta thích thể hiện bản thân, nhưng lời nói của anh ta luôn khiến người khác thấy không thực tế.
Anh ta không hòa đồng với mọi người, không thân thiết với một đồng nghiệp nào.
Tính tình anh ta không tốt, hay nổi nóng vô cớ, không chấp nhận sự phê bình. Anh ta không biết lý giải lời nói của người khác. Nói chuyện với anh ta luôn có cảm giác ‘Anh ta nghe không lọt tai’.
Anh ta thường khoe với đồng nghiệp, mình từng có gia cảnh rất tốt...”
Đội trưởng Đinh chăm chú lắng nghe. Sau đó, sắc mặt anh ta từ từ thay đổi.
Bắt gặp vẻ mặt của đội trưởng Đinh, trong lòng Hứa Hủ lóe lên một tia hy vọng, nhưng bề ngoài cô vẫn tỏ ra nghiêm nghị: “Là ai?”
Triệu Hàn không hiểu ý của Hứa Hủ, mặc dù vậy, anh ta cũng có phản ứng, cầm tập hồ sơ ở trên bàn lên xem.
“Dương Vũ?” Đội trưởng Đinh vẫn chưa hết ngạc nhiên: “Cô quen Dương Vũ?”
Triệu Hàn lập tức giở đến hồ sơ của Dương Vũ, cau mày nói: “Trên này viết, tháng trước anh ta được khen thưởng do biểu hiện xuất sắc trong công việc, còn được thưởng năm trăm nhân dân tệ. Hơn nữa, sáng thứ bảy tuần trước anh ta có đi làm.”
Hứa Hủ nhận hồ sơ của Dương Vũ đọc qua rồi ngẩng đầu: “Anh ta vì lý do gì được khen thưởng?”
Đội trưởng Đinh tỏ ra căng thẳng: “Khen thưởng... chính là vụ án lưỡi dao các anh đang điều tra. Có du khách bị lưỡi dao để trên ghế làm bị thương, Dương Vũ là người đầu tiên phát hiện, còn giúp nạn nhân băng bó... Thật ra, biểu hiện của cậu ta trong công việc rất bình thường. Chỉ vì vụ đó, giám đốc công viên mới biểu dương cậu ta...”
Hứa Hủ biến sắc mặt, cô cắt ngang lời đội trưởng: “Sáng thứ bảy tuần trước có phải anh ta đổi ca trực với người khác?”
“Để tôi hỏi đã.” Nói xong, đội trưởng Đinh gọi điện thoại, hỏi vài câu. Sau đó, anh ta ngập ngừng trả lời: “Đúng là cậu ta đổi ca trực với người khác, đổi thành ca tối.”
“Hứa Hủ.” Triệu Hàn đã không giấu nổi niềm hưng phấn, chỉ tay vào một dòng trên sơ yếu lý lịch: “Bốn tháng trước, hắn từng làm bảo vệ ở một ngân hàng thuộc khu vực CBD.”
Hai người đưa mắt nhìn nhau, đều nhận ra vẻ mừng rỡ và khẳng định trong mắt đối phương.
Làm bảo vệ ở ngân hàng CBD, mức lương chắc chắn cao hơn bảo vệ công viên. Nguyên nhân nào khiến Dương Vũ đổi công việc? Anh ta có nhiều khả năng phạm sai lầm và bị đuổi việc.
Tại sao hồ sơ không ghi rõ nguyên nhân nghỉ việc? Đây là chuyện bình thường, thời buổi bây giờ một công ty gặp phải nhân viên có vấn đề, chỉ cần không gây ra tổn thất và ảnh hưởng nghiêm trọng đến công ty, họ chỉ đuổi việc nhân viên đó chứ không đến mức đuổi cùng Gi*t tận như ghi vào hồ sơ.
Đây chính là ‘nhân tố không thể biết trước’ mà Quý Bạch nhắc tới? Kẻ tình nghi đổi công việc trong nửa năm và hoàn toàn che giấu lỗi lầm. Ngoài ra, hắn được khen thưởng trong vụ lưỡi dao, hắn lại đổi ca trực với người khác. Vì vậy, cảnh sát đã bỏ qua hắn trong đợt điều tra trước đó.
“Bây giờ anh ta đang ở đâu?” Triệu Hàn nghiêm giọng hỏi.
Sắc mặt đội trưởng Đinh rất kỳ lạ: “Sáng hôm nay cậu ta xin từ chức với tôi. Tôi bảo cậu ta tối nay đến tìm tôi nói chuyện.” Đội trưởng Đinh ngẩng đầu nhìn đồng hồ: “Tôi hẹn lúc tám giờ.”
Hứa Hủ và Triệu Hàn đồng thời đưa mắt nhìn, bây giờ là bảy giờ rưỡi.
Triệu Hàn rút điện thoại định gọi điện về Cục, máy di động của anh đột nhiên đổ chuông trước. Anh nghe máy, sắc mặt lập tức thay đổi: “Chúng tôi đang ở công viên Thụy Anh, mục tiêu sắp xuất hiện, xin hãy lập tức chi viện...”
Sau khi cúp điện thoại, Triệu Hàn liếc qua đội trưởng Đinh rồi nói nhỏ với Hứa Hủ: “Vừa rồi lão Ngô gọi điện thoại, đội đã tìm ra một kẻ tình nghi từ hệ thống camera giám sát. Tên này xuất hiện ở cổng nhiều công viên, thời gian xuất hiện cùng phù hợp thời gian gây án, đó chính là Dương Vũ.” Mấy ngày qua, đội hình cảnh cử chuyên viên xem xét toàn bộ camera theo dõi ở các công viên trong hơn một tuần qua. Do số lượng camera quá lớn nên hôm nay mới có thu hoạch, không ngờ lại trùng với suy đoán của Hứa Hủ.
Đúng lúc này, ngoài cửa vang lên tiếng bước chân.
“Anh Đinh, đã ăn cơm chưa?”
Cửa phòng vốn khép hờ, một chàng trai trắng trẻo đẩy cửa đi vào. Hắn có chiều cao trung bình, mặc một chiếc áo khoác da màu đen, quần xanh da trời thẫm của bảo vệ, bên trong là áo sơ mi hoa rẻ tiền đóng thùng, trông tương đối chướng mắt.
