“Được rồi,” Chu Diễn điều chỉnh lại tư thế ngồi, ngẩng đầu lên nhìn bầu trời, nheo mắt lại, “Để tôi nghĩ xem nên bắt đầu như thế nào.”
“……”
“Trước tiên tôi sẽ giới thiệu một chút về nhân vật,” Anh ho nhẹ một tiếng, khóe miệng mang theo nụ cười đầy trào phúng, “Nhân vật chính là một thiếu niên mười bảy tuổi, chính xác mà nói, đây là một đứa bé thiên tài.”
Tri Kiều mở miệng muốn nói, nhưng cuối cùng vẫn không thốt ra lời.
“Tôi biết em muốn nói gì.”
Chu Diễn nhướn mày, “Người xưa từng nói ‘Anh hùng xuất thiếu niên’ ắt cũng có cái lý của nó, vì nếu một đứa bé chỉ mười mấy tuổi đầu đã có thể hiểu những thứ mà những nhân tài hơn nó mười mấy tuổi, thậm chí là vài chục tuổi mới lĩnh hội được, vậy thì đứa bé đó cực kì không giống với người bình thường, chỉ có những nhân tài như vậy mới được xưng là ‘Thiên tài’ —— em đã thấy người nào bốn mươi tuổi hiểu được những chuyện của nhân tài năm mươi tuổi được gọi là ‘thiên tài’ chưa?”
Dù không bằng lòng cho lắm, nhưng Tri Kiều vẫn phải ra sức lắc đầu.
“Cho nên, cậu bé thiên tài mà tôi nói, lúc tám tuổi đã giành giải quán quân cuộc thi toán học thể giới ——” Anh lại ho nhẹ, “Lúc mười tuổi tốt nghiệp tiểu học vào học tại lớp dành cho thiếu niên của viện khoa học Trung Quốc, mười bốn tuổi thi đỗ đại học, mười sáu tuổi tốt nghiệp đại học chính quy, mười bảy tuổi giành được học bổng, băng ngàn vượt biển, đến hợp chủng quốc Hoa Kì xa xôi, tại đây, cậu ta bắt đầu một cuộc đời mới.”
“Nghe cứ như là một câu chuyện vui vẻ và tốt đẹp của một người nào đó vậy.” Tri Kiều khụt khịt mũi, nhìn Chu Diễn.
Anh gượng cười, nói:
“Ừ, mở đầu câu chuyện nghe có vẻ rất tốt đẹp. Cậu thiếu niên đó đi tới đất nước của sự tự do, tất cả dường như đều phát triển theo hướng tốt đẹp. Sau đó……”
“?”
“Sau khi kì học mới bắt đầu được hai tuần, cậu ta được chủ nhiệm khoa tìm đến nói chuyện, trường học đang định thành lập một lớp đặc biệt mang tính thử nghiệm, sinh viên được vào học đều là những người có thành tích xuất sắc trong bộ môn toán học hoặc logic học.”
“Học gì vậy?” Tri Kiều cố ý chọc cười, “Định lý cua gái của Schrödinger?”
“Không, đương nhiên không phải. Nhưng mà……”
Chu Diễn nâng mi, như đang phân vân có nên nói hay không, “Về mặt bình thường thì chúng ta nhận định Schrödinger là nhà vật lý học, không liên quan gì đến toán học và logic học.”
“…… Được rồi.”
Cô thất bại gục đầu xuống, “Coi như em chưa từng nói gì đi.”
“Đương nhiên tôi cũng không giỏi vật lý cho lắm, nếu không ngay cả ‘lỗ sâu’ cũng không điền được.” Dường như anh vẫn canh cánh chuyện này trong lòng.
“……”
Chu Diễn lại ho nhẹ vài cái, tiếp tục nói:
“Thật ra thì, lớp học này học tâm lý học, nhưng lại không học tâm lí học thông thường —— ít nhất không phải là của Sigmund Freud, càng không phải là chủ nghĩa thực dụng .”
Có lẽ sợ Tri Kiều nghe không hiểu, anh nói bổ sung vào:
“Lấy ví dụ cụ thể có lẽ sẽ giúp em dễ hiểu hơn một chút, chính là, chúng tôi không nghiên cứu bất kì một môn nào trên lý thuyết, mà sẽ đi từ thực tế, ví dụ như giáo viên hướng dẫn sẽ đưa cho sinh viên một bức thư, mọi người sẽ dựa vào nội dung trong đó để viết ra tính cách của người viết thư, anh ta đã xảy ra những chuyện gì, gần đây đã xảy ra chuyện gì, thậm chí là tương lai có khả năng sẽ xảy ra chuyện gì. Có lẽ vấn đề này với em rất thâm sâu hoặc rất khó để giải thích, nhưng lúc đó chúng tôi đã tiến hành nghiên cứu như vậy, tìm ra nhân tố để chi phối và làm ảnh hưởng đến tâm lí và hành động con người, từ đó hiểu rõ quá khứ, hiện tại và tương lai của người đó……tôi giải thích như vậy em có hiểu không?”
Tri Kiều nhíu mày, suy nghĩ vài giây, rồi mới trả lời:
“Em từng thử đưa suy nghĩ này trở thành một môn học cực kì phức tạp mà cũng rất tiên tiến, nhưng dù có suy nghĩ dưới bất kì góc độ nào, em đều cảm thấy…….rất giống với ‘Phân tích hành vi’ (BAU) trong ‘Tâm lý tội phạm’ (Criminal Minds), đúng không?”
“À……”
Chu Diễn há hốc mồm, á khẩu trong giây lát, hình như muốn nói một vài từ phản bác lại, nhưng cuối cùng chỉ thận trọng gật đầu, “Đúng vậy.”
“Vậy thì em hiểu rồi.”
Cô vui vẻ nói.
“…… Được rồi.”
Vẻ mặt Chu Diễn hơi xấu hổ, “Tôi muốn nói là, từ mười mấy năm trước trước khi phim truyền hình được phổ biến, đã có người làm những chuyện như vậy, mục đích không phải là nghiên cứu tâm lý tội phạm, mà làm như một nghiên cứu, chỉ đơn thuần là dựa vào chi tiết nào đó để phân tích hoạt động tâm lý của một người cùng với những nguyên nhân tạo thành những hoạt động tâm lý đó và những chuyện sắp sửa xảy ra trên đối tượng đang nghiên cứu. Cũng không có bất kì kiến thức lý thuyết gì, tất cả đều tồn tại trong thực tiễn, không có sách giáo khoa, không có bài tập, chỉ có một vài quyển sách tham khảo và số lượng lớn án lệ để phân tích, đây chính là chương trình học mỗi ngày của chúng tôi, hơn nữa đối với thứ này, tôi dường như…… say mê.”
Đây là lần đầu tiên Tri Kiều được nghe Chu Diễn kể về quá khứ của anh, không hề giống như trong tưởng tượng của cô, cô nghĩ rằng quãng thời gian đó đối với anh là một đoạn quá khứ đau khổ, vậy nên cô im lặng không nói chuyện, cho dù trong tương lai có một ngày nhắc tới, cũng chỉ nói lại đơn giản sơ lược mà thôi —— nhưng sự thật thì, biểu cảm của anh không có chút gì đau khổ cả, thậm chí anh còn thẳng thắn nói về những năm tháng mê say của anh —— chuyện này hoàn toàn không giống với tưởng tượng của cô!
“Vậy thì, anh quen biết với Tưởng Bách Liệt ở đó à?” Trong đầu Tri Kiều hiện ra một thanh niên với nước da ngăm đen, anh ta có một đôi mắt híp, khi cười lên sẽ hớp hồn người khác.
“Đúng vậy.”
Chu Diễn gật đầu, sau đó nghĩ ra điều gì đó nói bổ sung vào, “Nhưng lúc đó cậu ta là sinh viên chưa tốt nghiệp, chứ không phải là nghiên cứu sinh.”
“Điều này có liên quan gì sao?”
“…… Không có.” Chu Diễn cắn răng thừa nhận.
“Em cũng nghĩ thế.” Tri Kiều lơ đễnh nhún vai.
“……” Anh điều chỉnh lại tư thế ngồi, tiếp tục nói, “Cậu ta không giống với tôi, vốn dĩ cậu ta học tâm lí học, mà thực tế tôi là sinh viên ngành khoa học tự nhiên, đầu óc tư duy logic chỉ tốt chút đỉnh hơn so với người khác.”
Tri Kiều nhướn mày, có phần ngạc nhiên khi anh bỗng dưng khiêm tốn lại. Nhưng cô không nói gì cả, việc cô muốn làm bây giờ là yên lặng nghe anh kể lại chuyện xưa.
“Chương trình học của chúng tôi, mà cũng không hẳn là chương trình học, gọi nó là một hình thức thực hành đặc biệt thì đúng hơn. Ít nhất thì đối với chúng tôi lúc đó, đây là thế giới chúng tôi đang trải qua, cũng rất có thể, là thế giới chúng tôi sẽ phải trải qua.”
Gió biển thổi phía sau lưng hai người, vì có vách núi ngăn cản, nên sau lưng có cảm giác mềm mại nhẹ nhàng. Trong một buổi chiều nắng vàng tươi đẹp như thế này, Chu Diễn ngồi trên bờ cát trắng tâm sự về quá khứ mà anh chưa từng đề cập đến —— tất cả, trong cách nhìn của Tri Kiều, đều mang theo gì đó huyền diệu lạ lùng.
“Giáo viên hướng dẫn của chúng tôi là một giáo sư rất nổi tiếng, tuổi còn rất trẻ, đã từng đăng tải rất nhiều luận văn liên quan đến tâm lý học và logic học trên các loại tập san hoặc tạp chí học thuật. Ngày đầu tiên lên lớp, anh ta vừa huýt sáo vừa đi vào, sau đó phát cho mỗi người chúng tôi một bản copy, đó là một mẩu giấy, anh ta bảo với chúng tôi, có người đưa mẩu giấy này đến sở cảnh sát địa phương, nghe nói được tìm thấy ở một góc bàn trong một quán ăn nhỏ. Trên đó viết mấy chữ cái tiếng anh xiêu xiêu vẹo vẹo “Cứu tôi! Hiện tại bọn chúng đang muốn đưa tôi đến Palo Alto’, đó là thành phố gần với trường học chúng tôi nhất, cũng là trung tâm thung lũng Silicon.”
“Nói vậy thì đó là một vụ án thật sự? Lúc ấy còn chưa có chuyên môn về phân tích tâm lý tội phạm mà.” Tri Kiều mở to hai mắt.
Chu Diễn dịu dàng mỉm cười:
“Nghe tôi nói xong đã. Sau khi giáo sư đưa bức thư cho chúng tôi, liền chia tám người chúng tôi thành hai tổ nhỏ, phân công nhau tiến hành thảo luận và điều tra, nhưng khác nhau là, một nhóm thì dựa vào toàn bộ manh mối của phía cảnh sát được giáo sư cung cấp, còn nhóm kia thì hoàn toàn tự mình điều tra độc lập.”
“Anh và Tưởng Bách Liệt bị phân vào cùng một nhóm sao?”
“Đúng vậy, chúng tôi được phân vào nhóm manh mối của phía cảnh sát.”
“…… Sau đó thì sao?”
“Đừng vội, tôi sẽ kể tiếp.”
Chu Diễn ngừng lại một lát, tiếp tục nói, “Manh mối lúc đó chúng tôi lấy được là, có người nhìn thấy một người phụ nữ trẻ tuổi bị hai người đàn ông vác lên một chiếc xe jeep trong quán ăn ở thị trấn nhỏ gần đây, cũng có người nghe thấy bọn chúng nói muốn đến một nơi nào đó trong thành phố Palo Alto, vì thế chúng tôi dựa theo manh mối này bắt đầu điều tra. Dần dần, chúng tôi khái quát rõ ràng vụ án trước mắt: Một cô gái tự mình tổ chức một chuyến du lịch tốt nghiệp đến trường chúng tôi tham quan, sau đó cô ta đến thị trấn gần đó, ở đó, cô ta làm quen được với hai người đàn ông, có lẽ là do nói chuyện hợp gu nhau hoặc tiện đường, cô gái đi theo bọn chúng, chúng tôi cầm mẩu giấy hai ngày trước tìm thấy trong nhà hàng ở một thị trấn khác, trong hai ngày này không biết đã xảy ra những chuyện gì, nhưng có thể khẳng định, cô gái chắc chắn vẫn đang đi cùng hai người đàn ông đó, nhưng cô ta nghĩ cách truyền tín hiệu giúp đỡ ra bên ngoài.”
“Trời ạ…… Nghe cứ như phim truyền hình dài tập vậy.”
“Nghệ thuật chính là nguồn gốc của cuộc sống.”
“……”
“Sau đó chúng tôi mất một tuần đi điều tra ở Palo Alto, nhưng không thu hoạch được gì. Sau đó chúng tôi chán nản quay về trường học, chương trình học của tuần mới bắt đầu, giáo sư lại đưa cho chúng tôi manh mối mới. Phía cảnh sát lại tìm thấy được một mẩu giấy của cô gái, lần này thì viết nhiều hơn, nhưng vẫn không ám chỉ rõ ràng bất kì một địa điểm cụ thể nào, có lẽ chính cô gái cũng không biết mình đang ở đâu, vì vậy chúng tôi lại tiếp tục điều tra. Một học kỳ rất ngắn, khi học kì thứ nhất kết thúc, chúng tôi đều cảm thấy tuyệt vọng với vụ án này, vì ngoài ba tờ giấy ban đầu ra, chúng tôi không tìm thấy bất cứ kí tự nào khác, điều tra đi vào ngõ cụt, cho đến khi học kì mới bắt đầu, giáo sư đưa cho chúng tôi một manh mối mới, mà manh mối này theo như anh ta nói, là tự anh ta điều tra được, không phải lấy từ phía cảnh sát.”
“?”
“Qua phân tích manh mối của anh ta, kết luận chúng tôi đưa ra là, một trong số những nơi mà hai người đàn ông đưa có gái đó đi, nhiều khả năng là ngay tại trường học của chúng tôi.”
“……”
“Vì vậy chúng tôi hoàn toàn đi sâu nghiên cứu vào vấn đề này, ngay khi sắp sửa tìm thấy một vài manh mối mới, thì một thành viên trong nhóm bất ngờ bị tập kích, buổi tối trên đường từ thư viện về kí túc xá, có người ở phía sau làm cậu ta hôn mê, hơn nữa còn lấy đi những ghi chép những gì điều tra được trong ba lô cậu ta. Vì vậy chúng tôi càng thêm xác định, hướng điều tra không hề sai, con đường đang đi là con đường đúng. Nhưng chúng tôi cũng thận trọng hơn, cố gắng không hành động một mình, thậm chí còn không lên lớp các môn khác, tất cả thời gian đều được dùng để nghiên cứu vụ án —— chúng tôi không phải là sinh viên, ở một góc độ nào đó mà nói thì, tâm lý chúng tôi mặc định chính mình là người thi hành luật, là tượng trưng cho chính nghĩa, chúng tôi phải tìm cách để cứu cô gái đó ra —— cũng chỉ có chúng tôi mới có thể làm được.”
“Nghe thật là…… Điên rồ.”
“Đúng vậy,”
Chu Diễn gượng cười, “Thật là điên rồ.”
“……”
“Sau đó có một ngày, việc điều tra của chúng tôi cuối cùng cũng có bước đột phá, chúng tôi phát hiện tất cả những chứng cứ đều quy về một người, người đó là nhân viên quản lý ở thư viện trường học, thân hình cao to, nhìn bên ngoài có vẻ rất trung thực, kiệm lời, rất ít tiếp xúc với người khác, nhưng lại rất thích đi theo sau mấy cô gái, hắn ta có một người bạn, dù là ngoại hình hay tính cách đều rất giống hắn, hơn nữa, rất trùng hợp là, hắn ta cũng có một chiếc xe jeep màu xanh —— vì vậy chúng tôi mừng như điên, trong lòng đều nghĩ, trời ạ, chính là hắn!”
“Chúng tôi bắt đầu theo dõi hai người đó, ghi lại tất cả những công việc hắn ta làm hàng ngày, tiến hành phân tích hắn ta và tên bạn của hắn, mỗi tối chúng tôi đều ở trong một phòng học yên tĩnh ở trường tổng kết lại ‘công việc’ mỗi ngày của từng gã, tổng hợp lại các tin tức đã thu thập được, dùng bộ não của các nhà toán học, logic học, tâm lý học gia, nói chung là các loại ‘học giả’ để kết hợp mọi thứ lại với nhau —— cuối cùng, chúng tôi đưa ra kết luận, cô gái kia chắc chắn đã bị bắt về trường học, hai gã đó đã giấu cô ta đi, một nơi nào đó ngay tại trong trường học này.”
“Chúng tôi ngày càng điên cuồng, thậm chí còn trắng đêm không ngủ, lục tung mọi ngóc ngách của trường học,” Nói đến đây, hai mắt Chu Diễn mở to khác thường, dường như đại não và nhãn cầu đang đưa anh về quãng thời gian mười mấy năm trước, “Cho đến……một buổi tối, chúng tôi theo dấu chân của nhân viên quản lý thư viện vào một nhà kho, trong đó, chúng tôi thấy tất cả mọi người……”
“Mọi người?”
Trong một khoảng thời gian rất dài, Chu Diễn không nói gì cả, dường như đang tự mình nếm lại những mùi vị của quá khứ. Một lát sau, anh lấy tay gạt mái tóc đang bị gió biển thổi lộn xộn, nói:
“Đúng vậy, mọi người. Tất cả những người cung cấp manh mối cho chúng tôi sau khi chương trình học bắt đầu, bao gồm giáo sư, cảnh sát, nhân chứng chứng kiến, ông chủ và nhân viên phục vụ mà chúng tôi từng thăm dò ở quán ăn, ông cụ từng gặp ở trạm xăng, người đàn ông trung niên gặp được khi đi đến quán bar trong thành phố, những nhân viên khác trong thư viện, thậm chí là nữ sinh viên vô tình gặp được…… hóa ra tất cả đều được sắp xếp từ trước .”
“?”
“Đây là một cuộc thí nghiệm, một cuộc thí nghiệm rất phức tạp……”
Chu Diễn ngừng lại một lúc, dùng ánh mắt phức tạp nhìn Tri Kiều, “Theo góc độ nào đó mà nói, đây là ‘thí nghiệm của Stanley Milgram’. Khi tất cả những thông tin và kiến thức của em được một người có uy tín cung cấp, những gì em làm chỉ là phục tùng.”
“……”
“Ngay từ đầu, mỗi thông tin mà chúng tôi có đều xuất phát từ những người có uy tín, giáo sư, cảnh sát, chúng tôi không hề nghi ngờ gì, vì vậy chúng tôi phục tùng. Sau đó chúng tôi sẽ đi theo thông tin này để tìm thông tin mới, trong quá trình tìm kiếm đó, chúng tôi có phục tùng cho quyền uy như trước hay không, hay là vùng vẫy thoát khỏi sự kìm kẹp —— đây là mục đích của thí nghiệm.”
Gió biển thổi mơn man trên da thịt, thế nhưng vẫn cảm thấy hơi lạnh. Tri Kiều vô thức xoa nhẹ cánh tay, trong không khí có vị mằn mặn của biển, cô liếm môi một chút, nhẹ giọng hỏi:
“Vậy sau đó thì sao……”
Đầu Chu Diễn đang chôn trong đầu gối từ từ ngẩng lên, giọng nói của anh cực kì bình tĩnh:
“Giống như là ‘Kẻ vâng lời’ (Obedience), không thể trốn tránh, rồi xảy ra bi kịch.”
“……” Tri Kiều cảm nhận được trái tim mình đang bị lỡ một nhịp, cô rất muốn ôm anh vào lòng mình, đến lúc cuối cùng, cô vẫn cố gắng kiềm chế .
Giọng nói Chu Diễn khàn khàn mà trầm thấp:
“Bạn học của tôi, chính là sinh viên bị tập kích đó, sau khi nghe giáo sư giải thích tất cả, bỗng nhiên lấy ra một khẩu súng……bắn ૮ɦếƭ……giáo sư.”
Dù đã chuẩn bị tâm lý, nhưng Tri Kiều vẫn không thể ngăn mình đang run rẩy, cô che miệng lại.
Chu Diễn thở dài nhẹ nhõm, ngẩng đầu lên nhìn bầu trời. Ngắm nhìn khuôn mặt nghiêng nghiêng của anh, Tri Kiều bất chợt cảm thấy, hóa ra chính mình cũng không hiểu anh, mà có lẽ vĩnh viễn cũng không thể hiểu được anh.
Bên tai chỉ còn lại âm thanh của sóng biển, nhẹ nhàng nhưng mạnh mẽ, giống như đang khẽ ngâm nga một bài thơ, vang vọng lại trong lòng.
“Sau đó,” Anh nói, “Một thời gian rất dài chúng tôi đều đi gặp bác sĩ tâm lý, vết thương ở trong nội tâm, không thể so sánh được với tổn thương ngoài da thịt. Theo như cách giải thích của bác sĩ tâm lý, giờ phút mà giáo sư nói ra sự thật, tâm lý của tất cả mọi người đều bắt đầu trở nên Ϧóþ méo, đặc biệt là với sinh viên đã từng bị tập kích, sự cảm nhận của cậu ta với toàn bộ vụ việc còn mạnh mẽ hơn chúng tôi. Vì vậy cậu ta không phân biệt được đâu là thí nghiệm, đâu là sự thật, cuối cùng thì nổ súng…… Bác sĩ nói tất cả, tất cả mọi chuyện đều sẽ ổn rồi.”
“Nhưng tôi không thể thoát ra được, tôi hoàn toàn sụp đổ. Tôi phát hiện bản thân mình cũng bắt đầu không phân biệt được đâu là thật, đâu là giả, trong đầu tôi bắt đầu xuất hiện ảo giác, vô số thông tin của từng ngõ ngách trong đại não ùn ùn kéo đến, tôi không biết bản thân mình muốn gì, cũng không biết mình đang làm gì, ngày qua ngày tôi chỉ lật lại những ghi chép điều tra, thậm chí còn vô thức quên đi cảnh tượng cuối cùng trong nhà kho ngày hôm ấy, tưởng rằng bản thân mình vẫn còn đang đi điều tra……Tôi nhận ra bản thân mình phải bắt đầu một cuộc sống mới, mới có thể thoát khỏi những khổ đau này……”
Khi nói những lời này, khuôn mặt của Chu Diễn cũng vô cùng đau khổ. Một lát sau, anh hít sâu một hơi, nói: “Em có thể tưởng tượng ra, một cậu bé chỉ mười bảy tuổi, có lẽ IQ của cậu ta rất cao, nhưng thế giới cậu ta sống trước đây đều rất đơn giản, cậu ta không thể tiếp nhận được sự tàn khốc và độc ác của hiện thực, cho nên bị chìm sâu vào trong đau khổ, không thể thoát khỏi được. Cậu ta tạm nghỉ học, cắt đứt liên lạc với người nhà, bắt đầu hút cần sa, sau đó là những thứ thuốc có thể khiến người ta quên đi mình, cậu ta đều đắm chìm vào, cảm thấy toàn bộ thế giới xung quanh mình đều là kẻ địch.”
“Rồi đến một hôm cuối tuần nào đó, cậu ta mang theo một khẩu súng —— đừng hỏi là lấy súng ở đâu, bởi chính cậu ta còn chẳng nhớ được —— cậu ta đến San Francisco, thành phố lớn nằm gần trường học nhất, cậu ta đến đó không với mục đích gì, chỉ muốn đến một nơi nào đó thật riêng biệt. Cậu ta trà trộn vào các quán bar lập lòe, như muốn nói chuyện với một ai đó, nhưng lại không ai để ý đến. Sau đó cuối cùng cậu ta cũng phát hiện ra mình không mang tiền. Tiền đối với cậu ta không phải là thứ quan trọng, nhưng có thể mua được khoái cảm đê mê mà cậu ta đang cực kì thiếu thốn, vì vậy cậu ta đi vào một ngõ nhỏ, đó là cửa sau của quán bar, có một người đàn ông đang đứng đó gọi điện thoại, rất nhanh liền cúp máy. Cậu ta đi đến, nhắm khẩu súng vào đầu người đàn ông kia, lớn tiếng nói mau đưa tiền ra đây.”
Chu Diễn bỗng nhiên cúi đầu, như đang suy nghĩ về điều gì, khi anh ngẩng đầu lên, những đau đớn ban đầu đã vơi đi hơn nửa, còn lại, chính là ấm áp làm người khác khó giải thích được.
“Kiều, em biết không,” Anh nhìn thẳng vào mắt cô, nói, “Người đó, chính là bố của em.”
